Slapen met Adrenaline: slaapproblemen bij Long Covid, POTS en MCAS

Veel mensen met Long Covid, POTS en MCAS ervaren ernstige slaapproblemen. In mijn praktijk hoor ik deze verhalen regelmatig. Het lijkt wel alsof het lichaam 's avonds in een constante staat van paraatheid verkeert, zelfs zonder duidelijke angst of zorgen. Dit kan zich uiten in een onverklaarbaar gevoel van stress/angst (adrenaline) dat door het lichaam raast wanneer men in bed ligt. Soms ook in combinatie met ‘schokken’ die je weer wakker maken als je net in slaap aan het vallen bent. Anderen hebben meer langdurig het gevoel ‘aan’ te staan (cortisol), met bijvoorbeeld allerlei lagen van gedachtes die door blijven tetteren als het tijd is om te ontspannen. Deze gevoelens of gedachtes lijken te ontstaan zonder enige voorafgaande stress of piekergedachten, en de gevolgen zijn duidelijk: slaapproblemen die de algehele gezondheid en het welzijn nog een trap na geeft.

Wat zijn POTS en MCAS?

POTS (Posturaal Orthostatisch Tachycardiesyndroom) is een aandoening die het autonome zenuwstelsel aandoet, wat bijvoorbeeld kan leiden tot een verhoogde hartslag bij het rechtop staan, duizeligheid, vermoeidheid en vaak ook slapeloosheid. Bij MCAS is er een overreactie van de mestcellen in het lichaam, die stoffen zoals bijvoorbeeld histamine vrijgeven, wat kan leiden tot ontstekingen en symptomen zoals jeuk, vermoeidheid, reacties op voeding en slapeloosheid. Wanneer iemand zowel Long Covid als POTS en/of MCAS heeft, kunnen de klachten elkaar versterken. Long Covid is bij een deel van de Long Covid patiënten die ik spreek een combinatie van vermoeidheid, ontstekingen en POTS en/of MCAS gerelateerde klachten.

In mijn praktijk spreek ik veel mensen die worstelen met deze vormen van slaapproblemen. Ze beschrijven een gevoel van totale activatie in hun lichaam of brein als ze in bed liggen. Vaak na overdag juist erg moe en suf te zijn geweest. Dit gevoel van adrenaline kan moeilijk te begrijpen zijn voor mensen die geen ervaring hebben met deze aandoeningen. Vaak stuiten ze op onbegrip bij artsen, die niet precies weten wat er speelt, vooral MCAS is nog niet zo bekend in de medische wereld.  Hoewel er internationaal steeds meer erkenning en richtlijnen zijn voor MCAS, blijft het in Nederland lastig om specialisten te vinden die zich hier daadwerkelijk in verdiepen. De artsen van de mensen die ik spreek komen vaak niet verder dan oplossingen als ‘meer ontspannen’ of het voorschrijven van slaapmedicatie of anti depressiva.

Het is belangrijk te benadrukken dat slaapproblemen bij long covid, POTS en MCAS medische aandoeningen zijn die professionele medische begeleiding vereisen. Iedereen die lijdt aan deze aandoeningen zou onder behandeling moeten zijn bij een empathische en kundige arts die hun symptomen serieus neemt. Slaapmedicatie kan soms een tijdelijke oplossing bieden, maar het lost de onderliggende oorzaak niet op (en MCAS patiënten krijgen er soms juist weer ongewenste reacties door). Ze zijn in principe ook niet bedoeld voor langdurig gebruik. Daarom is het van groot belang om te blijven zoeken naar de juiste zorg en aanpak voor slaapproblemen.

Wat kun je doen om de slaapproblemen te verlichten?

Slaapproblemen die ontstaan zijn door deze aandoeningen komen vaak opeens opzetten. Je kan dus eerst zo’n type zijn die in de bus en in het vliegtuig nog diep slaapt en dan opeens met ernstige insomnia te maken hebben.

Ik begin meestal bij de basis van slaaphygiëne. Voor deze aandoeningen kon je er misschien nog mee wegkomen om op je telefoon te scrollen en 3 minuten later te gaan slapen. Maar met deze aandoeningen en slaapproblemen kom je daar helaas niet meer mee weg. Je lichaam moet weten dat het nacht is (geen stimulatie licht/geluid) en dat het veilig is. Hiermee kan een deel van de slaapproblemen verbeteren. Uiteraard zijn dit tips die naast een medische behandelingen van de aandoening worden gevolgd, als er behandelingen beschikbaar zijn.

Ik deel hieronder een aantal van die basisaanbevelingen die ik met sommige cliënten bespreek, maar er zijn veel meer tips en strategieën die effectief kunnen zijn, afhankelijk van de specifieke behoeften en symptomen van de persoon. Bij MCAS werken weer andere dingen dan bij POTS en iedereen met deze aandoeningen reageert net weer anders.

Begin met de basis

1. Maak je kamer helemaal donker

   Melatonine is een essentieel hormoon voor het slaap-waakritme, en donkerte stimuleert de aanmaak ervan. Zorg ervoor dat je kamer zo donker is dat je je hand niet kunt zien wanneer je je arm uitstrekt. Licht, zelfs van een digitale klok of straatlantaarn, kan de aanmaak van melatonine verstoren en slaapproblemen verergeren.

   
   

2. Neem een warme douche 60 minuten voor het slapen

   Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar een warme douche helpt je lichaam af te koelen en bevordert de overgang naar een rustiger slaapstaat. Dit proces verlaagt de kerntemperatuur van je lichaam, wat het makkelijker maakt om in slaap te vallen.

   
   

3. Zorg voor een koele kamer

   Een koele omgeving (16 -18 graden) is essentieel voor een goede nachtrust. Dit helpt je lichaam om te ontspannen en bevordert diepe slaap.

   
   

4. Box Breathing

   Box breathing is een eenvoudige ademhalingsoefening die helpt om het zenuwstelsel te kalmeren. Adem in voor vier tellen, houd vier tellen vast, adem uit voor vier tellen en houd weer vier tellen vast. Herhaal dit een paar minuten om je lichaam en geest te ontspannen. Dit verlaagt je hartslag wat weer werkt als feedback naar je brein.

   
   

5. Draag een speciale rode bril vanaf ~19:00 uur

   Blauw licht van elektronische apparaten verstoort de productie van melatonine en maakt het moeilijk om in slaap te vallen. Het dragen van een bril met rood filter helpt om blauw licht te blokkeren, zodat je lichaam zich kan voorbereiden op de nacht.
   

Er is veel meer...

Als je last hebt van slaapproblemen door long covid, POTS of MCAS, is het belangrijk om te blijven zoeken naar oplossingen en behandelingen die voor jou werken. Bij MCAS kan er bijvoorbeeld gewerkt worden aan histamine- en ontstekingsreacties en het vermijden van triggers, bij POTS ligt het aan het type POTS en de klachten. Bij Long Covid is het nog meer zoekwerk, afhankelijk van de specifieke klachten en het verloop. Wat ik in de praktijk zie is hoopvol, er zijn veel technieken en methodes die verlichting geven en die stap voor stap zorgen voor meer goede slaap.